KUR’AN HALKALARI İLE SÖYLEŞİ
Söyleşi: Erdem Acar ve Hasan Hafızoğlu
Söyleşen: Hatice İ. ERDEM
2012 yılında Kur’an Nesli Projesi kapsamında; Nebevi Kur’an Halkaları resmi alt yapısını da tamamlayarak kurumsal hale gelen Nebevi Kur’an Halkaları Derneği ile “Kur’an Halkaları” üzerine yürüttükleri çalışmaları ve güncel faaliyetlerini konuştuk…
Kur’an Halkaları ne zaman, nasıl ve ne amaçla başladı?
Rabbimizin bizlere olan hitabını anlamak ve hayata aktarmak herkes için önemli bir konu. Bu düşünceyle bir araya gelen insanların yaptığı okuma ve anlama faaliyetleri zaman içerisinde dernekleşerek daha fazla insana bu fikri ulaştırabilmek niyetine dönüştü. 2012 yılında bu fikir için harekete geçildi, dersler yapılmaya başlandı. 2016 senesi dernekleşmek için en doğru zamandı ve birbirinden değerli, iyi niyetli, gayretli insanların verdiği emeklerle Nebevi Kur’an Halkaları Derneği kurulmuş oldu. İş insanları, doktorlar, avukatlar, öğrenciler ve ev hanımları bu oluşuma hatırı sayılır katkılar sundular. Yurt içinde onlarca noktaya ziyaretlerin, ders yapılmasına dair usullerin, bilgi paylaşımlarının, seyahatlerin tek amacı Kerim olan Kur’an’ın anlaşılması ve hayata aktarılmasıydı. Hareket başladıktan sonra Rabbimizin bereketlendirmesiyle Kur’an’a dayalı çok güzel kardeşlikler oluşturuldu. Hayır faaliyetleri gerçekleştirildi. Büyük bir heyecana, büyük bir dinamizme dönüştü. Artık toplumda Kur’an’ın anlaşılabilir bir kitap olduğu fikri yayılmaya başladı. İnsanlarımızın Kur’an’a dayalı dönüşümüne şahit olunmaya başlandı. Kampüs Kur’an Halkaları kurularak üniversitelerde Kur’an merkezli sohbetler gerçekleştirildi. Türkiye’de ve dünyanın farklı noktalarında, merkezinde Kur’an olan birliktelikler gerçekleştirildi.
Amacımız, Kur’an-ı Kerim’in evrensel ve tarih üstü mesajını, aslî ilke ve amaçlarını Kur’an mesajından ve Allah Rasûl’ünün sahih sünnetinden hareketle hayata taşımayı, vahyin indiği zamandaki tazeliğini ve dinamizmini insanlara hissettirmek, bütün bunları değişim ve gelişim karşısında doğru ve diri bir yorumla gerçekleştirmek; toplumda Kur’an bilincini geliştirmek için gönüllülük esasına dayalı, toplumun her kesiminde, Kur’anî terbiyenin yaygınlaştırılabilmesi için çalışmalar yapmak; Kur’an-ı Kerim’in toplum tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için ortamlar oluşturmak; imkân olan her ortamda Kur’an Halkaları oluşturmak ve vahyin gönüllerde yer etmesine çalışmak ve vahyin anlaşılabilmesini sağlamak için gönüllü eğitimciler yetiştirmektir.
“Kur’an Halkaları” nedir, nasıl tanımlıyorsunuz?
Kur’an Halkaları, Allah'ın ayetleri ile gelişerek değişme ve sürekli arayış faaliyetidir. “İnsanın muhatap olduğunda hayata bakışını değiştireceğine inandığı bir kitap var mı?” diye sorulsa hiç şüphesiz “Kerim olan Kur’an” cevabını vermek doğru olur. Kur'an Halkaları başladığı ilk günden beri değişim ve yenilenme kaynağıdır. Biz bu iddianın ispatını ilk Kur’an neslinde görüyoruz. Kur'an ile tanışınca değişim ve inanması zor bir gelişim sergileyen insanlara şahitlik ediyoruz. İslam ile şereflenmeden önce her birinin hikâyesi birbirinden farklı onlarca insan Kur’an ile değişerek örnek şahsiyetler hâline gelmişlerdir. Bir bakımdan Kur’an Halkaları; şahsiyet gelişimi ve değişim için ilk durak olarak görülebilecek bir mecradır. Allah Resulü ve arkadaşları Kur’an’ın mesajı etrafında bir halka oluşturarak vahyi anlamaya, yaşamaya ve örnek olmaya gayret ettiler. Coğrafyaları aşan bir örneklik sergilediler. Güncel sorumuzun şu olması gerekir: O zaman o müthiş değişime vesile olan Kur'an halkaları, şu anda aynı etkiyi yaratabilir mi?
Örnek almanın ilk şartı tahkik ederek yol haritasına sahip çıkmaktan geçer. Allah Resulü ve arkadaşları yola çıktıklarında kendilerine hedef olarak ilk neyi koydular? Aldıkları mesaj ile başkalarını değiştirmek mi istediler yoksa ilk önce kendileri bu mesajı anlayıp yaşayarak değişime öncülük yapmak mı istediler? Bu anlamda Kur’an, baştan ayağa sorumluluk bilincine çağrıdır. Allah’a, insanlara, insanın kendi benliğine, tabiata ve yaratılmış tüm varlıklara karşı olan sorumluluklarımızın farkına varmamız istenmiştir.
Kur’an, ilk mesaj olarak, muhatap olduğumuz her şeyi yaratan Rabbin adıyla okumamız gerektiğini söylerken dahi bize yönlendirme yapar ve sorumluluğa çağırır. Boş okuma yapmanın yerine ne ile meşgul olursak olalım, bağlam içerisinde okumamız istenmektedir. Dolayısıyla anlam arayışı insan için vazgeçilmezdir. Bu anlam arayışı otururken, ayaktayken ve yatarken dahi devam etmektedir. Yani insan ne ile ve ne zaman karşılaşırsa karşılaşsın yaşadığı deneyimleri kavramaya ve anlamlandırmaya çalışmaktadır. Anlamlandırmak ve idealize etmek, hayatın bize emanet olarak verilen bir süresini değerlendirmemize katkı sağlar. Bu anlamda Kur’an Halkaları, hayatımızı bu anlam haritası için nasıl değerli hâle getirebileceğimizin yol haritası olarak görülebilir. Bir diğer katkısı ise Kur’an ile buluşmak için gayret etmenin ve bu uğurda faaliyet gösteren insanlarla bir arada olmanın yeni dostluklara ve huzur mekânları oluşturmaya katkı sunmasıdır.
İdeal bir Kur'an halkası var mıdır? Kur’an Halkaları bunu nasıl açıklıyor?
En son an, en önemli olan ne ise hayatın her döneminde aynı önceliklerde saf tutmayı hatırlatan bir halka en ideal halkadır. Bu anlamda Kur’an Halkaları insanları sadece Kur’an hakkında bilgi sahibi yapma amacı gütmez. Her katılımcının Kur’an ile muhatap olduktan sonra aktif iyi olmasını hedefler, aktif iyilerin sayısı artınca sorumluluk sahibi insanlar da çoğalacaktır. Ve Kur’an’ın kendisinden öğrendiğimiz en temel ilkelerden biri burada devreye girer. Bir toplum ancak bireylerin değişimi ile gelişerek refah düzeyi artmış hâle gelebilir. Eğer bizler sorumluluk bilincine erişmek istiyorsak Kur’an halkaları ile her buluşmamızı şu suale tabi tutmak zorundayız: Bugünkü Kur’an halkası çalışması bizde sorumluluk bilincine nasıl bir katkı sundu? Eğer içinde bulunduğumuz Kur’an halkamız hayata dair olumlu örneklikler ortaya koyuyorsa iyiliği yaymak konusunda da aktif bir bilinç oluşuyor demektir. Bu açıdan gereksiz polemiklerle uğraşmak yerine her an yeni iyilik faaliyetleri, doğaya karşı yenileme ve koruma faaliyetleri, toplumun içerisinde dezavantajlı kesimlere yönelik ıslah edici faaliyetler, toplum huzurunu genele yayacak faaliyetler, emek ve düşünceye saygının yaygınlaşması gibi faaliyetlerin peşine düşmek bu halkaların hedeflediği bir katılımcı protatipidir.
Bazen insanların acılarına sırtını dönerek kendini ilme verdiğini iddia eden insanlarla karşılarız ve bu insanların “Allah yardımcınız olsun,” diyerek kenara çekildiğini görürüz. Maalesef “Peygamberler toplumda gördükleri sıkıntılara karşı böyle davransaydı sonuç ne olurdu?” diye sormak, çoğumuz için sorumluluktan kaçtığımız bir sorudur. Bu hâliyle ideal Kur’an halkasını “aktif iyi” için yarış hâlinde olan insanların bir araya geldiği organizasyon diye tanımlayabiliriz.
Kur’an Halkaları’na katılmak isteyen ya da Kur’an halkası başlatmak isteyen birine neler tavsiye edersiniz?
Kur'an halkası kurmak için uzun arayışlara girmeye gerek yoktur. İlk etapta kendi çekirdek ailemizle Kur'an çalışmaları başlatabiliriz. Günümüzde mevcut olan teknolojik imkânlar sayesinde birçok meali ve birçok tefsiri farklı yönleriyle takip etme imkânımız var. Değişik ekollerin bir ayete dair okumaya ve anlamaya yönelik eserleri neredeyse bir tık uzağımızda. Bu aynı zamanda bir soruyu gündeme getirir: İlk Kur’an nesli bu kadar farklı kaynaktan beslenerek mi anlamaya çalıştılar, tefsirlerin ve farklı meallerin olmadığı bir dönemde o insanlar nasıl bir okuma yaptılar da bu kadar etkili bir değişim efsanesi ortaya çıktı? Bir başka soru şu olsa gerek: Kaç sahabenin ömrü Kur’an’ın tamamını okumaya yetti? Bu soru, birçoğumuzu Kur’an anlama faaliyetlerinde endişeye sevk eden bir sorudur. “Yeterince anlayabilir miyim?” yahut başka bir deyişle “Ben kim Kur’an’ı anlamak kim?” düşüncesi insanları Kur’an’ı anlama faaliyetlerinden alıkoyabilir. Kur'an Halkaları çalışmaları, “Siz Kur’an’ı anlayamazsınız” propagandasını sona erdirmiş ve insanların Kur’an’ı sadece okumak için, anlamak için ele aldıkları bir kitap hâline gelmesine katkı sağlamıştır. Burada farklı bir pencere açılacaktır. Zihnimizde okuduğumuz ayetleri ne kadar kaliteli şekilde hayatımıza geçiriyoruz. “Bize zorluk olsun diye verilmeyen” bir dinin muhataplarıyız. Kur’an okumak için en kolay gelen şekliyle başlamak ve ayetlere olan ilgimizin ciddiyet seviyesine çıkması için elimizden geleni yapmak en önemli adımdır. Allah’ın ayetlerinin kolay anlaşılabilir olduğu ayet ile sabittir, bize düşen samimi bir şekilde gayret etmektir
Kur’an’ın bizi yönlendirdiği ayetleri anlamak için işin ehli ile müzakereler etmek, çalışmalarımızı ve ayetlerin bizdeki tesirini olumlu yönde arttıracaktır. Biyoloji ile alakalı ayetler önümüze geldiğinde bu alanda ihtisas yapan biyologlarla bu ayetleri konuşmak, kuşlarla alakalı bir ayet geldiğinde ornitoloji uzmanı bir isimle ayetleri okumak, su ile ilgili ayetler geldiği zaman suyun kudretini ve işlevlerini bilen insanlarla ayetlerin gösterdiği alanlara bakmak çalışmalarımızı çok verimli hâle getirecektir. Geçmiş toplumlara dair örneklerin verildiği ayetleri okurken aslında multidisipliner bir araştırma için yönlendirilmiş oluruz. Eski kavimlere ait yaşam tarzları, dini yaşantıları ve yaşadıkları sorunlar antropoloji, sosyoloji, tarih gibi konuları önümüze çıkarır ve bu noktada günümüzü anlamak için tekrardan düşünme fırsatları yaratır. Göğe başımızı çevirip bakmamızın istendiği ayetler yine bizleri astronomi ilmiyle uğraşmaya yönlendirir. Bizler Kerim olan Kur’an’ı okurken tabiata ve tabiatta yer alan ayetlere yönlendirilmiş oluruz. Bu alanda ihtisas yapan insanlarla müzakere etmek, bizi çok daha bilgili ve ayetlerin kavranmasına yönelik çok daha etkin hâle getirir.
Nebevi Kur’an Halkaları Derneği, Kur’an halkası oluşturmak isteyenlere nasıl yönlendirme yapabilir?
Nebevi Kur’an Halkaları Derneği belirli bir mekâna, bir hocaya davet etmez. Kur’an harici bir kitabı Kur'an gibi mübarek göstermeye çalışmaz. “Sözün her türlüsünü dinleyip en güzeline uyun” öğüdü verilen kullara, “Sakın şunları dinlemeyin, takip etmeyin” demez. Başarılı meal çalışmalarının ve tefsirlerin karşılıklı okumaya tabi tutularak okunması faydalı olacaktır. Ancak hiçbir meal için eksiksiz çeviri denemez. Zaten meallerin birçoğu güncellenerek yeni baskılarıyla karşımıza çıkar. Birçok tefsir çalışması da eğer yazarları hayatta ise imkânlar dahilinde güncellenebilir. Kur’an’a talebe olmak isteyen herkesin sürekli ettiği dua, “Allah’ım, bizi dosdoğru yola yönelt” şeklindedir. Kur’an halkaları, sürekli iyiye doğru bir arayışın olduğu çalışmalardır.
Kur’an halkasında anlama çalışmaları nasıl yapılır?
Dersler için olması gereken ilk şart, samimiyettir. Anlamak ve yaşamak için gereken azami gayreti göstererek yola koyulmak gerekir. Kur’an’ı anlamak için ilahiyatçı veyahut din insanı olmaya gerek yoktur. Kur’an, mesajını en iyi anlayanların akıl sahipleri olduğunu beyan eder. Akla düşman olarak Kur’an anlamaya çalışmak beyhude bir faaliyettir. Derste işlenecek ayetleri anlamaya çalışmak için diğer surelerde o konuyla alakalı tamamlayıcı ya da açıklayıcı ayetleri saptamaya çalışmak faydalı olacaktır. Bazı ayetler için iniş sebebini öğrenmek, bazı ayetler için geldikten sonraki değişimi öğrenmek gibi çalışmalar yapılabilir. Kur’an anlama çalışmalarında en fazla dikkat edilmesi gereken hususlardan bir tanesi, ayetlerin maksadına yönelik tefekkür çalışmalarıdır. Ayetlerin bugüne ve bize ne dediğini farketmemiz çalışmalarımızı bereketlendirir.
Kur’an’ı anlama çalışmaları haftada bir gün, 1-1,5 saatlik süreçler içerisinde yapılabilir ve haftanın diğer günlerinde okunan ayetlerle ilgili araştırmalara devam edilebilir. Okuduğumuz ayetleri anlama şeklimizde zaman zaman yanılmalar yaşanabilir. Bu noktada önemli olan, vardığımız noktayı en doğru sayarak mutlaklaştırmak hatasına düşmemek olmalıdır. Olabilir ki bir ayette geçen kelimeyi veya deyimi yanlış anlamamız nedeniyle ayete hatalı bir anlam yükleyebiliriz. Böyle bir durumla karşılaştığımızda yapmamız gereken şey, konuyu hasıraltı etmek değil hakikate uygun olan manayı bir sonraki buluşmada gündeme getirmek ve anlayış seviyemizi yukarıya çekmektir.
Kur'an halkası nerelerde yapılabilir?
En iyi sohbet ortamı ya da en iyi ders çalışma ortamı nerelerde yapılabilirse en iyi Kur’an halkası çalışmaları da o mekânlarda yapılmalıdır. Tabiatta, iş yerlerinde veya ofislerde, ev ortamı veya derneklerde Kur’an anlama çalışması yapılabilir. Kur’an çalışmasına başlarken ayartıcı fikirlerden, etkenlerden mümkün olduğunca uzaklaşmak; anlama ve değer yüklenme için gerekli olan ilk şarttır.
Kur'an halkasına katılan insanlarla bir araya gelmek isteyenler için senede bir kez yaptığımız Kur’an Halkaları buluşmaları, güzel dostluklar kurmak için bir vesile olmaktadır. Yurdumuzun dört bir yanından, zaman zaman yurt dışından gelen Kur’an talebeleri güzellikleri paylaşmak için aileleriyle bu etkinliğe katılım sağlayabilirler.
Sosyal medya üzerinden hangi faaliyetleriniz var?
Mobil cihazlarla geçirilen vaktin bir hayli fazla olduğunu göz önüne alarak Kur’an merkezli hazırlamış olduğumuz HEDEF 610 bilgi yarışmamız, tüm telefon ve tabletlerde görüntülenmek üzere tasarlandı ve hizmet vermeye başladı. Yarışırken öğreneceğimiz ayetler vesilesiyle aslında sürekli kazanan olacağımız bir uygulama, HEDEF 610. Bunun yanında YouTube, Twitter, İnstagram ve Facebook gibi mecralar için hazırlamış olduğumuz içerikler yıl boyunca takip edilebilir. Son dönemde yaptığımız Ramazan sohbetleri ve Şaban Ali Düzgün, Mustafa İslamoğlu, Süleyman Ateş, Mehmet Okuyan, Habib Kavak, Muhammet Nur Doğan, Caner Taslaman, Emre Dorman, Enis Doko, Sinan Canan, Kadir Canatan, Yusuf Özkan Özburun gibi alanında uzman isimlerle gerçekleştirdiğimiz söyleşiler tüm izleyenlerin ilgisini çekecektir.
Kur’an Halkaları’na katılmak isteyen okurlarımıza iletmek istediğiniz bir mesajınız var mı?
Kur’an Halkaları her zaman terütaze bir çalışma olacaktır. Bunun sebebi, Kur’an ile tanışmaya aday insanların her daim var olmasıdır. Bizlerle birlikte olsunlar ya da olmasınlar, Kur’an’ı anlamak maksadıyla hayatını inşa etmeye çalışanlar var olduğu müddetçe Kur’an Halkaları çalışmaları devam edecektir. Bu anlamda Kur’an halkası çalışmaları, modası geçmesi mümkün olmayan özgün bir çalışmadır. Kur’an talebeleri hazırlamış oldukları özgün çalışmaları bize yönlendirdiklerinde bizler de bu çalışmaları diğer arkadaşlarımızla buluşturabiliriz. Bizler, Kur’an’ın ifadesi ile, “hayra öncü olan ve hayırda yarışan bütün dostları” Kur’an Halkaları’na davet ediyoruz. Gelsinler, tanış olalım.
Sayı 89 (2023)
